اقسام المولی فی اللسان (کتاب)این کتاب (اقسام المولی فی اللسان) نوشته شیخ مفید، ابو عبدالله، محمد بن محمد بن نعمان عکبری بغدادی (۳۳۶- ۴۱۳ هجری). ۱ - معرفی اجمالی کتاب۱.۱ - موضوع کتابعقاید و مباحث امامت شیخ مفید در این کتاب، با استدلال به حدیث شریف پیامبر اسلام حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم که می‌فرماید: «من کنت مولاه فهذا علی مولاه»، یعنی: «هر کس من امام و مولای او هستم علی هم امام و مولای اوست»، امامت آن حضرت را ثابت می‌کند. ۱.۲ - انگیزه نگارش کتابیکی از اسناد مهم شیعه بر امامت حضرت علی علیه‌السّلام بعد از حضرت رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم این حدیث شریف است. تا کنون صدها کتاب در سند این حدیث و کسانی که این حدیث را نقل کرده‌اند و شرح و توضیح این حدیث و دلالت آن نگاشته شده است. شخصیت‌های بزرگی از علمای اهل تسنن نیز صحت و اعتبار این حدیث را اعلام داشته‌اند و آن را در شمار احادیث متواتر قرار داده‌اند، مانند مناوی در کتاب «التیسیر» به نقل از سیوطی، و شارح «المواهب اللدنیة». حافظ، ابن حجر نیز در این باره می‌گوید: «این حدیث دارای اسنادی فراوان است و ابن عقده نیز تمام آن اسناد را در یک کتاب جمع آوری نموده، که بیشتر آن اسناد معتبر و صحیح می‌باشد». برخی در دلالت این حدیث اشکال کرده و گفته‌اند: کلمه «مولی» در این حدیث به معنای «ولی امر» و «صاحب اختیار» نیست و می‌تواند معنای دیگری داشته باشد. شیخ مفید با نگارش این کتاب به بررسی کلمه «مولی» پرداخته تا دلالت این حدیث را بر امامت حضرت علی علیه‌السّلام بعد از حضرت نبی اکرم صلوات الله علیه به اثبات برساند. ۱.۳ - شیوه نگارش کتابشیخ مفید در این کتاب با بیانی رسا و با دقتی فراوان به بررسی معانی کلمه «مولی» پرداخته و گستردگی اطلاعات ادبی و قدرت لغوی برتر خود را به نمایش گذارده است. وی در آغاز ده معنا برای کلمه «مولی» ذکر کرده و می‌فرماید: معنای حقیقی آن، معنای اول است و معانی دیگر مجازی و با توجه به معنای نخست آن گفته شده است و کسانی که معنای دیگری غیر از معنای اصلی آن برای کلمه «مولی» گفته‌اند تنها بخاطر دشمنی با اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السّلام بوده است. شیخ مفید می‌فرماید: این حدیث متواتر است و معنای حقیقی کلمه «مولی» در آن لحاظ شده است. وی اشعار فراوانی نیز در تایید مدعای خود می‌آورد، مانند: اشعار حسان بن ثابت، قیس بن سعد بن عبادة، اخطل، کمیت بن زید اسدی و بسیاری دیگر از شعرای بلند آوازه عرب. ۱.۴ - ویژگیهای کتابکتاب حاضر شامل نکاتی مهم از نظریات شیخ مفید است مانند: ۱- توجه به قرائن داخلی و خارجی در فهم معانی الفاظ. ۲- اینکه امیرالمؤمنین علی علیه‌السّلام در زمان حکومت خویش تقیه نمی‌کردند و به راحتی عقاید خود را مطرح می‌نمودند. ۳- شاعری که فصاحت و بلاغت را رعایت می‌کند باید بر طبق قوانین لغت شعر بگوید. ۴- نسبت برخی از اشعار به حضرت علی علیه السلام. ۵- اعتماد بر اهل خبره غیر مسلمان در استدلال بر معانی الفاظ. ۶- انفتاح باب علم در لغت و... ۱.۵ - نسخه خطی کتاب۱- نسخه‌ای در کتابخانه حضرت آیت‌الله نجفی مرعشی در شهر قم. ۲ - پانویس
۳ - منبعنرم افزار مجموعه آثار شیخ مفید، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |